Dialoog specialist en patiënt levert Isala nieuwe inzichten op
In het Isala Fertiliteitscentrum speelt uitkomstinformatie een essentiële rol bij samen beslissen. Dit is volgens klinisch embryoloog Max Curfs heel belangrijk om eerlijke en reële verwachtingen te wekken bij patiënten. De nieuwe manier van werken van het Fertiliteitscentrum leidt tot andere keuzes met betrekking tot voortplanting.
Aanleiding
Isala in Zwolle heeft waardegedreven zorg enkele jaren geleden benoemd als onderdeel van de strategie. Max Curfs en Ben Cohlen, de gynaecoloog met wie hij leiding geeft aan het Fertiliteitscentrum, raakten geïnspireerd. Zij besloten om waardegedreven zorg als kapstok te gebruiken voor hun werk met patiënten. “Alles wat je vervolgens doet, kun je meten en verbeteren en opnieuw meten, aan de hand van uitkomsten die voor de patiënt belangrijk zijn.” De uitkomsten moeten op orde zijn, stelt hij. Goede medische uitkomsten vormen de basis, dat verwachten patiënten immers van een zorgprofessional. Max Curfs is inmiddels trekker van waardegedreven zorg in Isala.
Samen beslissen in de praktijk
Patiënten willen weten wat de kans is dat ze de deur uit gaan met een kind na de behandeling in het Fertiliteitscentrum, en hoe lang het duurt voor het zover is. “Daar begint de basis voor het gesprek dat je met de patiënt kunt voeren. Wil je gaan voor een maximale kans op een zwangerschap? Of is juist de tijdsduur belangrijk? De uitkomsten helpen je om met de patiënt te ontdekken: wat is belangrijk voor jullie en hoe kunnen wij daarbij het beste helpen?”
De tijdsduur refereert aan de tijdsduur totdat de zwangerschap bereikt is, in het Engels ook wel aangeduid als de time-to-pregnancy (TTP). Volgens Curfs kan het betekenen dat wanneer de TTP het belangrijkst is, er eerder overgegaan wordt op invasievere behandelingen. Daarmee wordt per saldo wat ingeleverd op zwangerschapskansen. Andersom neemt de TTP toe als patiënten gaan voor de maximale zwangerschapskans.
De dialoog tussen specialist en patiënt levert nieuwe inzichten op, en leidt ertoe dat het Fertiliteitscentrum vaker afstapt van landelijke richtlijnen. Een voorbeeld is de kunstmatige inseminatie (KI) met donorsperma. In de landelijke richtlijn is vastgelegd dat vrouwen die niet zwanger kunnen raken, in ieder geval 1 jaar moeten proberen om alsnog zwanger te raken door middel van KI. Dat komt neer op 12 behandelpogingen. Curfs: “Door te kijken naar onze medische uitkomsten, hebben we laten zien dat je voor het complete zorgpad KI met donorsperma een plateau bereikt. De maximale zwangerschapskans wordt niet bereikt na 12 pogingen, maar al veel eerder. Tot en met poging 6 is er een redelijke kans op zwangerschap, vanaf poging 9 is het zinloos en hoef je het niet te doen.”
Daarover gaat de hoofdbehandelaar met de patiënt en haar eventuele partner in gesprek. Hij legt de uitkomstinformatie voor en vraagt: “Wat gaan we doen? Wat is voor u belangrijk? Wilt u nu gaan voor de maximale kans op zwangerschap? Of kiest u ervoor om toch nog even door te gaan met een minder intensieve behandelstrategie met de daarbij behorende wat lage kans op een zwangerschap voor dit traject?”
Het gesprek in de spreekkamer
Als gevolg van deze werkwijze kijken zijn collega’s en hij veel meer naar medische uitkomsten, zegt Curfs. Daarbij maken ze onderscheid tussen enerzijds patiëntkarakteristieken – niet langer one size fits all – en daarnaast hebben ze aandacht voor wat de patiënt belangrijk vindt. Dit is het gevolg van de structurele inzet van psychosociale vragenlijsten, zoals ScreenIVF, CIS20 en FSDS, en de PROMs, die patiënten en hun partners elk half jaar invullen. Dit alles leidt volgens hem tot een heel ander gesprek in de spreekkamer. “We zijn nog volop aan het ontdekken hoe we daarmee om moeten gaan. Artsen zijn alvast enthousiast omdat ze feedback van patiënten krijgen dat ze hier echt wat aan hebben.”
De patiënt wordt betrokken bij de behandelstrategie, met de resultaten als uitgangspunt. “Bij het Fertiliteitscentrum zijn we inmiddels in staat om de resultaten voor de full cycle of care (het volledige zorgtraject, red.) te presenteren in een dashboard. Daardoor kunnen we aan de patiënt die tegenover ons zit een prognose tonen: ‘Zo gaat het er ongeveer uitzien. Er is zoveel procent kans dat u de zwangerschap gaat bereiken. En daar heeft u ongeveer zo veel tijd voor nodig.’ En dan kun je met elkaar de afweging maken.”
Belemmering
Een belangrijke belemmering voor samen beslissen in het Isala is dat zorgverleners niet geschoold zijn om samen met de patiënt over de behandeling te beslissen. Curfs: “Artsen worden van oudsher altijd juist aangesproken op hun expertise, om te bepalen wat het beste is.” Specialisten vinden het nog wel eens lastig om de uitkomsten van PROMs, die in het centrum structureel gemeten worden, te gebruiken als instrument om met de patiënt in gesprek te gaan. Curfs noemt scholing en coaching voor zorgverleners cruciaal om zich deze andere manier van werken eigen te maken.
Een ander aandachtspunt is de ICT-ondersteuning en de middelen die daarvoor beschikbaar worden gesteld.* Curfs noemt een goede ICT-ondersteuning cruciaal, omdat het gaat over veel data waarmee moet worden gerekend. Als een organisatie dit goed wil doen, zal men daarvoor capaciteit en deskundigheid beschikbaar moeten stellen, stelt hij. Iedereen vindt waardegedreven zorg, waar samen beslissen onder valt, belangrijk, signaleert Curfs. Er zijn veel goede initiatieven en er wordt veel energie in gestoken. “Maar de beschikbare middelen blijven nog wel eens achter bij de vraag.”
Stimulans
Iets wat juist als stimulans fungeert voor waardegedreven zorg en samen beslissen, zijn de resultaten tot nu toe. Een masterstudent Health economics & management heeft in 2020 zijn masterscriptie geschreven over de werkwijze van het Fertiliteitscentrum. Uit zijn onderzoek komt naar voren dat Curfs en zijn collega’s sinds de introductie van WGZ betere zorguitkomsten hebben, tegen lagere kosten. “Dus minder behandelingen, kortere time to pregnancy, en daardoor lagere kosten. Dat motiveert ons en laat zien dat we op de goede weg zijn.”
Tips voor andere ziekenhuizen
Curfs geeft desgevraagd tips aan andere ziekenhuizen die het voorbeeld van het Isala willen volgen rond waardegedreven zorg en samen beslissen. “Men mag gerust contact met mij opnemen. Zorg dat je iemand hebt die razend enthousiast is en ziet wat het doel is, die het kompas kan vasthouden. Vind iemand die ondanks alle teleurstelling en frustratie die hij onderweg gaat tegenkomen, toch voor het hogere doel blijft gaan.” Het is volgens hem cruciaal dat de raad van bestuur erachter staat. “Ik merk toch dat het bestuur van het ziekenhuis het buitengewoon waardeert wat ik doe, en dat men probeert te ondersteunen waar mogelijk is. Dat is een heel mooie prikkel. Tegelijkertijd zou het beschikbaar stellen van mensen, middelen en tijd nog wel beter kunnen.”
Contact
Max Curfs is te bereiken via zijn e-mail: m.h.j.m.curfs@isala.nl
* Het programma Uitkomstgerichte zorg beoogt bij te dragen aan het oplossen van belemmeringen waar men in de praktijk tegenaan loopt. Lees bijvoorbeeld meer over ICT en toegankelijkheid.